Zarządzanie
jako jedna z nauk ekonomicznych została konkretniej nakreślona w latach
sześćdziesiątych XX wieku przez pierwszego „klasyka” zarządzania Henri’ego
Fayol’a. Wyróżnił on klasyczne funkcje
zarządzania takie jak: planowanie, organizowanie, decydowanie, motywowanie
i kontrolowanie. W mojej pracy skupię uwagę na jednym aspekcie zarządzania
jakim jest planowanie. To właśnie tutaj mamy do czynienia z podejmowaniem decyzji,
które będą miały ostateczny wpływ na sposób, czy na samo osiągnięcie celu w
naszej organizacji. Lecz aby planować musimy analizować szereg czynników,
warunków, które otaczają nasze przedsiębiorstwo i wywierają na nie wpływ
pośredni i bezpośredni. Przykładami mogą być: rynek, zadowolenie klientów, itp.
W
nauce jakiej jest zarządzanie jest wiele sposobów, metod analiz przydatnych
przy podejmowaniu kluczowych dla organizacji decyzji, ale w mojej pracy pragnę
skupić się na dwóch wyjątkowych, są to analiza SWOT i TOWS. W pierwszej
kolejności przedstawię analizę SWOT.
TECHNIKA
ANALITYCZNA SWOT
SWOT – jedna z bardziej popularnych technik
analitycznych, która ma na celu
porządkowanie informacji. Jest uniwersalnym narzędziem przy pierwszym
etapie analizy strategicznej.
Zasady
analizy SWOT
SWOT
– analiza słabych i mocnych stron oraz analiza szans i zagrożeń. Nazwa wzięła
się od pierwszych liter angielskich określeń: Strengths – mocne strony: wszystko to co stanowi atut, przewagę,
zaletę analizowanego obiektu; Weaknesses
– słabe strony: wszystko to co stanowi słabość, barierę, wadę analizowanego
obiektu; Opportunities –
szanse: wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu szansę korzystnej
zmiany; Threats – zagrożenia:
wszystko to co stwarza dla analizowanego obiektu niebezpieczeństwo zmiany
niekorzystnej.
Reszta informacji,
która nie może zostać zakwalifikowana do żadnej z kategorii wymienionych
powyżej nie jest uznawana jako istotna strategicznie.
Dwa pierwsze obszary (S i
W) odnoszą się najczęściej do środowiska wewnętrznego firmy i dotyczą
najistotniejszych elementów, na przykład: prestiż firmy (S), nieporozumienia w zarządzie (W). Pozostałe dwa analogicznie odnoszą się do zewnętrznego
środowiska przedsiębiorstwa, na przykład: otwarcie się nowego rynku zbytu (O) lub wzrost siły konkurencji (T).
Ten schemat analizy
jest najczęściej stosowany w prostej formie diagramu:
|
Rysunek 1: Diagram analizy SWOT
|
Słowem
podsumowania zaletami analizy SWOT są:
- zbadanie słabych stron organizacji i
możliwość wyeliminowania ich,
- zbadanie mocnych stron i pielęgnowania
walorów przedsiębiorstwa,
- zbadanie szans na rozwój i wykorzystanie
ich,
- zbadanie zagrożeń i opracowanie metod
przeciwdziałania im,
- prostota, jasność i nie wymaga wielkich
umiejętności,
- szybkie przejście z procesu analizy do
procesu planowania strategicznego.
Jednakże wszystko
posiada jakieś wady i ta zasada nie omija również analizy SWOT. Jest ona metodą
subiektywną - ocenia sytuację przedsiębiorstwa w oderwaniu od wyników
konkurencji. Drugą jej wadą jest również to, że aby została w pełni
wykorzystana musimy przeprowadzić analizę „uzupełniającą” tę pierwszą,
mianowicie TOWS. Stąd często mowa w literaturze o analizie SWOT/TOWS. Dopiero
wtedy uzyskujemy kompleksowy obraz wewnętrznej analizy przedsiębiorstwa i jego
otoczenia. Postaram się teraz przedstawić w sposób przejrzysty analizę TOWS i
jej zasady działania.
TECHNIKA
ANALITYCZNA TOWS
TOWS
–
jest metodą analizy strategicznej
służącą do badania otoczenia organizacji oraz analizy jej wnętrza. Jest
równoznaczna z pojęciem analizy SWOT lecz akronim angielskich słów ma być ustawiony w
takiej kolejności, żeby zrobić nacisk na sekwencję rozwiązywania problemów w
procesach formułowania strategii.
Zasady analizy TOWS
Jest oparta na prostym
schemacie klasyfikacji: wszystkie czynniki mające wpływ na bieżącą i przyszłą
pozycję organizacji dzieli się na:
§ zewnętrzne w stosunku do organizacji i mające charakter uwarunkowań
wewnętrznych
§ wywierające negatywny wpływ na organizację i mające wpływ pozytywny
Ze skrzyżowania tych dwóch podziałów powstają
cztery kategorie czynników:
1) Zewnętrzne pozytywne – szanse,
2) Zewnętrzne negatywne – zagrożenia,
3) Wewnętrzne pozytywne – mocne strony,
4) Wewnętrze negatywne – słabe strony
Analiza TOWS polega na
zidentyfikowaniu wymienionych czterech grup czynników, opisaniu ich wpływu na
rozwój organizacji, a także możliwości organizacji osłabiania lub wzmacniania
siły ich oddziaływania. Zdarzenie ze sobą szans i zagrożeń z mocnymi i słabymi
stronami firmy pozwala na określenie jej pozycji strategicznej, a także może
być źródłem ciekawych pomysłów strategii.
Heinz Weihrich wyróżnił 4 modelowe sytuacje strategiczne przedsiębiorstwa w
zależności od przewagi danej grupy czynników (pozytywnych lub negatywnych) w
otoczeniu i wewnątrz firmy oraz 4 modelowe typy strategii odpowiadające tym
sytuacjom:
Sytuacja SO – strategia maxi-maxi
Sytuacja dotyczy przedsiębiorstwa, wewnątrz którego przeważają mocne
strony, w otoczeniu zaś - szanse. Takiej sytuacji odpowiada strategia
maxi-maxi: silnej ekspansji i dynamicznego rozwoju.
Sytuacja WO – strategia mini-maxi
Mamy tu do czynienia z firmą, która ma przewagę słabych stron, ale sprzyja
jej układ warunków zewnętrznych. Jej strategia powinna polegać na wykorzystaniu
tychże szans przy jednoczesnym zmniejszaniu lub poprawianiu słabych stron
wewnątrz organizacji.
Sytuacja ST – strategia maxi-mini
Źródłem trudności rozwojowych firmy jest tutaj niekorzystny dla niej układ
warunków zewnętrznych (przewaga zagrożeń). Przedsiębiorstwo może mu
przeciwstawić duży potencjał wewnętrzny i próbować przezwyciężać zagrożenia
wykorzystując do maksimum swoje mocne strony.
Sytuacja WT – strategia mini-mini
Firma w takiej sytuacji jest pozbawiona
szans rozwojowych. Działa w nieprzychylnym otoczeniu, a jej potencjał zmian
jest niewielki. Nie posiada istotnych mocnych stron, które mogłaby
przeciwstawić zagrożeniom. Strategia mini-mini sprowadza się w wersji
pesymistycznej do likwidacji, w wersji optymistycznej – do starań o przetrwanie
lub połączenie z inną organizacją.
|
STRENGHTS
|
WEEKNESSES
|
OPPORTUNITIES
|
S/O
|
S/T
|
THREATS
|
W/O
|
W/T
|
Rysunek 2: Diagram
analizy TOWS
|
Jak
już zdążyliśmy zauważyć po zastosowaniu analizy TOWS mamy już kompleksowy obraz
sytuacji przedsiębiorstwa.
Podstawową
wadą obydwu omówionych przeze mnie analiz jest z pewnością to, że jedna bez
drugiej nie jest pełną analizą sytuacji organizacji. Aby nasze wyniki były zadowalające
musimy przeprowadzić analizę zarówno od wewnątrz do zewnątrz jak i w odwrotnym
kierunku - od zewnątrz do wewnątrz. Tylko przy wykorzystaniu obydwu metod
uzyskamy doskonałe narzędzie do analizy strategicznej przedsiębiorstwa.
Remigiusz Stachelek